Türk Tabipleri Birliği ve Adli Tıp Uzmanları Derneği, hekimlik uygulamaları açısından işkence anlamına gelen zorla muayene emri veren Isparta Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Akbulut hakkında 10 Nisan 2022 günü Hakimler ve Savcılar Kurulu’na şikayette bulundu.
Isparta Cumhuriyet Başsavcılığı imzalı emrin hem ulusal ve uluslararası mevzuata hem de tıp etiğine aykırı, kanunsuz emir niteliğinde olduğu vurgulanan şikayet dilekçesinde Anayasa’nın, Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin, Biyotıp Sözleşmesi’nin, İstanbul Protokolü’nün, Dünya Tabipler Birliği kararlarının ve Türk Tabipleri Birliği Hekimlik Meslek Etiği Kuralları’nın ilgili maddelerine atıf yapıldı.
Savcıların hem mesleki etik ilkelerine hem de insan haklarına uygun hareket etmelerine ilişkin uluslararası kararların da yer aldığı şikayet dilekçesinde Isparta Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Akbulut hakkında etkili bir soruşturma yürütülmesi ve cezalandırılması istendi.
Türk Tabipleri Birliği, Adli Tıp Uzmanları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve İnsan Hakları Derneği’nden yapılan ortak açıklamada, mevzuatta muayene ve örnek almaya dair düzenlemeler bulunsa da kişinin vücut bütünlüğünün korunması hakkına müdahale niteliğinde olan muayenelerin nasıl gerçekleştirileceğinin aynı zamanda tıbbın etik ilkeleri ve mesleki standartlarıyla belirlendiği anımsatıldı. Bu kapsamda muayenelerin zorla gerçekleştirilmesi veya çıplak aramalar şeklinde rutin uygulamalara dönüştürülmesinin insan onuru ve kişisel bütünlüğün korunması ve dokunulmazlık hakkının ihlali olduğuna dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi:
“Hekimlerin mesleklerini uygularken öncelikli ödevi her durumda insan onurunu korumaktır. Bu tür uygulamaların hekimlik uygulamaları açısından işkence anlamına geldiği açıktır. Yasal düzenlemeler, yönergeler hiçbir koşulda insanlık dışı ve işkenceye imkan tanıyan hükümler içeremeyeceği gibi yönergeler, talimatlar, yazışmalarla da işkence fiilleri meşru kılınamaz. İşkence ve kötü muameleyi mümkün kılan eylemlerin hukuken de meşru olması mümkün değildir. Mutlak işkence yasağı, uluslararası toplum açısından oynadığı özel rolün bir gereği olarak uluslararası hukukta normlar hiyerarşisi açısından da üstün bir kural niteliği kazanmıştır. Koruduğu değerler nedeniyle, işkence yasağı buyruk kural (jus cogens) olarak tanınmış, uluslararası insan hakları sözleşmelerinden ve teamül hukukundan kaynaklanan kurallar karşısında hiyerarşik bir üstünlüğe sahip olmuştur. İşkence yasağı uluslararası toplumun mutlak bağlayıcı bir kural olarak tanıdığı, hiçbir istisnası olmayan temel bir ilkedir. İşkence yasağıyla çatışan ulusal hukuk kuralları aynı zamanda uluslararası hukukla da çatışma içinde olacağından hukuki geçerliliği olamaz.
Yasa uygulayıcıları da evrensel hukuk normları ve insan hakları ilkelerine uymakla yükümlüdür. Dolayısıyla Isparta Cumhuriyet Başsavcılığı’na bir kez daha zorla muayenenin işkence anlamına geldiğini hatırlatıyor, 28.03.2022 tarih ve B.M. 2022/1441 sayılı yazısını geri çekmeye davet ediyoruz.”
